Mazurski Park Krajobrazowy

Mazurski Park Krajobrazowy utworzono w 1977 r., mając na celu ochronę wartości przyrodniczych Puszczy Piskiej, rozwój nauki, dydaktyki oraz turystyki kwalifikowanej. Park zajmuje powierzchnię 536,55 km², a wraz z otuliną 722,69 km². W południowej części występuje rzeźba powierzchni z rozległymi piaszczysto-żwirowymi sandrami. Północna – bardziej urozmaicona z morenami czołowymi

Teren parku obejmuje 60 jezior (w tym największe w Polsce Śniardwy), których szereg łączy rzeka Krutynia. Utworzono 11 rezerwatów przyrody. Występuje ok. 850 gatunków roślin naczyniowych, a do rzadkich należą: 10 gatunków storczyków, chamedafne północna, lilia złotogłów, rosiczka okrągłolistna, wełnianka delikatna, wielosił błękitny, widłak wroniec, dzwonecznik wonny, pełnik europejski.

Bogaty jest również świat zwierząt, żyją tutaj: sarny, jelenie, łosie, dziki, wilki, rysie, borsuki, wydry, bobry, gronostaje,daniele, zające, ok. 200 gatunków ptaków, w tym orzeł przedni, bielik, rybołów, sokół, kania, puchacz, łabędź niemy, czapla siwa, bocian czarny, kormoran, żuraw, jarząbek, cietrzew, zimorodek – zwany mazurskim kolibrem. Kraska zwana jest – mazurską papugą.

Do zabytków parku krajobrazowego należy zaliczyć 111 starych cmentarzach pochodzących z XIX i początków XX w. – użytkowanych do końca II wojny światowej. Osiem z nich uznano za pomnik przyrody, a kilka za zespół przyrodniczo-krajobrazowy (19). Na terenie parku mieszka ok. 4-8 tys. mieszkańców na 29 osiedlach. W XV w. postawiono tutaj drewniany dwór, przy którym z biegiem czasu powstała myśliwska osada będąca jednocześnie ośrodkiem administracyjnym w okresie podziału puszcz. Władcy Prus chętnie korzystali z drewnianego zameczku myśliwskiego, nawet czasem jako schroniska przed zarazą (książę Albrecht w 1527 r.). Zameczek myśliwski w Krutyni był jedną z czterech takich budowli w Prusach Wschodnich, niedaleko Mikołajek.

W Krutyni znajduje się siedziba dyrekcji Mazurskiego Parku Krajobrazowego, a w ponad stuletniej, mazurskiej stodole — Ośrodek Edukacji Przyrodniczo — Kulturowej i Muzeum Przyrodnicze z ok. 250 eksponatami.

Od XIX w. w Krutyni jest nadleśnictwo, jednak największym znaczeniem dla mieszkańców wioski jest jej położenie na popularnym szlaku kajakowym Krutyni (Sorkwity – Pisz). Krutynia zdobyła wśród turystów miano: serce Mazur, a wodny szlak ma opinię najpiękniejszej trasy kajakowej w Polsce, łączącej kilkadziesiąt jezior. Znacznie spokojniejszą i równie malowniczą trasą kajakową jest rzeka Sapina w okolicach Węgorzewa, szczególnie lubiana przez rodziny z dziećmi do jednodniowego spływu kajakowego (w konfiguracjach 2 – 8 godzinnych). Sapina wpływa do wód Mamr, zatem spływ kajakowy może być zorganizowany nawet na kilka dni.

Autorem treści jest Ryszard Karuzo,
wybitny regionalista Warmii i Mazur.