Zamek krzyżacki w Ełku

Historia zamku krzyżackiego i osady Lyck

Zamek zbudowany został z inicjatywy 26. Wielkiego Mistrza Zakonu Krzyżackiego Ulryk’a von Jungingen’a w latach 1398-1406. Jego strategiczne położenie na wyspie znacznie ułatwiało obronę twierdzy. Kompleks składał się z dwóch obiektów: właściwego zamku i małego budynku, przeznaczonego do zamieszkania. Główne wejście do zamku prowadziło od strony miasta długim drewnianym mostem, będącym elementem muru obronnego, otaczającego cały kompleks. Sam zamek znajdował się we wschodniej części wyspy. Budynek mieszkalny został wydzielony poprzez  obniżenie fortyfikacji, a następnie połączony drewnianym mostem. Na terenie zamku znajdowała się niewielka kaplica.

Zamek ulokowano na szlaku komunikacyjnym z Prus na wschodnie tereny ościenne i stanowił fortecę napadową zakonu krzyżackiego na Litwę. W tych czasach zamek był częścią systemu obronnego zakonu i był rezydencją jednego z jego zarządców, piastującego tytuł prokuratora.

Po wygranej przez Rzeczpospolitą bitwie pod Grunwaldem w 1410 r. wojska polskie zniszczyły zamek. Pod koniec XV w. zakon ponownie go odbudował. Po sekularyzacji zakonu krzyżackiego w 1525 r. zamek przekazano starszemu elkowi, gdzie później urządzono w nim sąd miejski. W 1639 r. na zamku przebywał Władysław IV Waza i kanclerz litewski Albrecht Radziwiłł.

W 1833 roku zamek został poważnie uszkodzony przez pożar, po którym pozostały jedynie mury. Po kolejnej odbudowie funkcjonowało w nim więzienie, działające do 1970 r. Od tego czasu zamek stopniowo zaczął się rozpadać i obecnie jest w ruinie.

W 2010 roku ziemia wraz z zamkiem stała się własnością prywatnego właściciela, który planuje przekształcić całość w hotel. Teren zamku jest pod stałą opieką konserwatora zabytków.

Legenda o zamku w Ełku

Legenda głosi, że biegnący pod dnem jeziora Ełckiego tunel łączył zamek z miastem. W czasach, gdy tunel był tajemnicą, wojska szwedzkie zalały Polskę, mając przy boku tatarskich najemców. Tatarzy wygrywając bitwę pod Prostkami splądrowali i spalili miasto Ełk, a ludzi wzięli w jasyr. Niektórzy mieszkańcy ukryli się na zamku i podczas ucieczki spalili jedyny most do niego prowadzący. Nastał wieczór. Tatarzy chcąc uczcić zwycięstwo rozbili obóz w lesie na pobliskim wzgórzu oraz porozdawali sobie świąteczne przydziały kumysu. Po świętowaniu wojska wroga zapadły w ciężki sen. Wtedy to schowani na zamku ełczanie przedostali się podziemnym tunelem, wyzwolili swoich braci, wziętych w jasyr i razem tą samą drogą wrócili do zamku, gdzie mogli się już radować szczęśliwym oswobodzeniem. Tatarzy do dziś dnia nie wiedzą jak to się stało, że udało się zbiec więźniom – jedynie wmawiają sobie legendy jedne bardziej niesamowite od drugich.